Auteur: Sara Portell, vice president User Experience bij Unit4
Ethisch verantwoorde AI: kan het werkelijkheid worden of is het een ijdele droom? Dit is het kruispunt waar we ons momenteel bevinden. AI kan uitgroeien tot een discriminerende tool, maar we hebben nu ook de kans om inclusieve kaders te ontwikkelen en daarmee AI te voeden. Wat we daarvoor moeten doen en hoe we de juiste afslag nemen? Dat vertel ik je in deze blog.
Het kruispunt
Uit een enquête van McKinsey bleek halverwege 2024 dat 65 procent van de organisaties regelmatig AI gebruikt – en dit percentage was in slechts tien maanden tijd verdubbeld. Dat lijkt een mooie ontwikkeling, maar het gebruik van AI roept ook zorgen op. Zo is 63 procent van de Amerikaanse vrouwen er niet van overtuigd dat AI binnen drie jaar een ethisch verantwoord karakter heeft, volgens onderzoek van Harris Poll en de Female Quotient. En die zorgen zijn niet ongegrond: onderzoek door UNESCO bewees dat large language models vatbaar zijn voor systematische bias. Sommige AI-systemen hebben bijvoorbeeld een sterke neiging om vrouwennamen te associëren met rollen die draaien om “huis”, “gezin”, “kinderen” en “huwelijk”.
Om verdere bias in AI-systemen te voorkomen, is het belangrijk dat bij de ontwikkeling voldoende vrouwen, met name in leidinggevende functies, worden aangesteld. Uit onderzoek door IBM blijkt gelukkig dat zakelijke besluitvormers dat ook inzien: velen willen het aantal vrouwelijke AI-managers opvoeren om genderongelijkheid tegen te gaan. En dat is nodig, want bij slechts 33 procent van de bedrijven in de EMEA-regio heeft een vrouw zeggenschap over de AI-strategie. Maar dit percentage moet hoger kunnen toch? Hiervoor is het belangrijk om vrouwen al op jonge leeftijd aan te moedigen om voor exacte vakken te kiezen, meer vrouwelijke AI-technici op te leiden en vooral meer vrouwen in leidinggevende rollen aan te stellen. Dit vereist een goede samenwerking tussen technologiebedrijven, onderwijsinstellingen en beleidsmakers.
Die veranderingen komen natuurlijk niet van de ene op de andere dag. Maar organisaties kunnen zelf al wel aan de slag om AI zo ethisch mogelijk in te zetten, met onder andere de volgende stappen:
1. Ontwikkel een transparant beleid
Een eerlijke en ethische inzet van AI vereist een goed beleid, waarin een kader wordt geschetst voor de ontwikkeling en inzet van AI-toepassingen binnen het bedrijf. En hoe sneller dat beleid er is, hoe groter de kans dat medewerkers AI ethisch in kunnen zetten. Richt hiervoor een team op dat dit beleid samenstelt en toezicht erop houdt, waarbij transparantie en het afleggen van verantwoordelijkheid ontzettend belangrijk zijn. Denk aan het transparant communiceren over de samenstelling van het AI-team en het regelmatig uitbrengen van verslag aan de rest van de collega’s. Openheid zorgt ervoor dat organisaties hun beloftes op dit gebied nakomen en hun AI-strategie voortdurend verbeteren.
2. Genereer kansen voor vrouwen
Wat ontzettend belangrijk is om in zo’n verslag op te nemen, is hoe een organisatie vrouwelijke medewerkers kansen biedt. Denk bijvoorbeeld aan een sponsorship-programma, waarbij C-level managers de taak krijgen om als mentor op te treden voor een aspirant-topvrouw binnen de organisatie. Op deze manier kunnen vrouwen de juiste ervaring opdoen en zichzelf vervolgens kandidaat stellen voor hogere functies.
3. Blijf doorleren
AI-systemen zijn constant in ontwikkeling, dus het is ontzettend belangrijk om het kennisniveau binnen de organisatie hoog te houden. Een moreel verantwoorde AI kan immers alleen worden ontwikkeld als er voldoende kennis is over AI en de bijhorende ethische implicaties. Introduceer bijvoorbeeld toegankelijke AI-trainingsprogramma’s zoals online cursussen, workshops en samenwerkingsverbanden met onderwijsinstellingen. Daarnaast is het belangrijk om werknemers de ruimte te geven om met AI te experimenteren. Soms zal dit succesvol zijn, maar het kan ook leiden tot mislukkingen. In dat geval is het belangrijk om dit als leermoment te zien, zodat de AI-systemen binnen de organisatie verder kunnen worden verbeterd en ethischer kunnen worden ingericht.
Zo snel mogelijk
De drie bovenstaande stappen zijn relatief eenvoudig toepasbaar voor elke organisatie die gendergelijkwaardigheid en ethisch verantwoord werken wil bevorderen. Wacht echter niet te lang: het is belangrijk om nu actie te ondernemen. De keuzes die we vandaag maken, zijn namelijk bepalend voor de toekomst van AI. Samen kunnen we bouwen aan een toekomst waarin iedereen daadwerkelijk van AI profiteert, maar alleen als we nu de juiste koers kiezen.
